Samorząd to nie platforma do działalności gospodarczej
Nie bez powodu ustawodawca wprowadził art. 24f ustawy o samorządzie gminnym – ma on chronić samorząd przed konfliktem interesów. Radny ma działać dla dobra wspólnego, a nie łączyć funkcję publiczną z aktywnością przynoszącą mu korzyści w relacji z tą samą gminą. Ma nie tylko „być uczciwy”, ale też nie stwarzać sytuacji wątpliwych etycznie – to fundament zaufania publicznego.
Tymczasem w dwóch przypadkach – analizowanych przez nasz zespół redakcyjny – pojawiają się poważne wątpliwości, czy te standardy zostały zachowane.
Sprawa Nikodema Kemicera: radny, dyrektor, pełnomocnik i beneficjent środków publicznych
Nikodem Kemicer, pełniący mandat radnego Rady Miasta Ełku, jest zarazem dyrektorem Schroniska dla Osób Bezdomnych MARKOT w Rybczyźnie, działającego w ramach struktur Stowarzyszenia MONAR. Problem zaczyna się w momencie, gdy 31 grudnia 2024 r. Gmina Miasto Ełk podpisuje z tym stowarzyszeniem umowę cywilnoprawną o wartości 317 550 zł na realizację zadania publicznego.
Umowę – co istotne – podpisuje Nikodem Kemicer jako pełnomocnik MONAR-u. Pieniądze publiczne trafiają do placówki, którą zarządza jako dyrektor. Otrzymuje za to wynagrodzenie, ma decyzyjność, a zatem – zgodnie z orzecznictwem NSA – zarządza działalnością finansowaną przez gminę, której sam jest radnym.
Wszystko to narusza art. 24f ust. 1: Radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności. Warto dodać, że radny nie może zawierać umów z gminą, nie może zarządzać działalnością korzystającą z majątku gminy, ani czerpać z tego osobistych korzyści – nawet pośrednich.
Aleksandra Barbara Szejda: działalność artystyczna na majątku ECK
Radna Szejda prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą – Pracownię Muzyczno-Artystyczną Aleksandra B. Szejda – i w ramach tej działalności organizuje wydarzenia na terenie Ełckiego Centrum Kultury, jednostki organizacyjnej gminy. ECK promuje jej aktywności w swoich kanałach komunikacyjnych – co stanowi korzystanie nie tylko z infrastruktury materialnej, ale także z mienia niematerialnego gminy.
Orzecznictwo jest w tej sprawie jednoznaczne. NSA w najnowszym wyroku z 2024 r. potwierdził, że zakaz z art. 24f ustawy o samorządzie gminnym obejmuje także sytuacje, w których radny wykorzystuje jednostki organizacyjne gminy. Co więcej, nie ma znaczenia, czy uzyskał z tego tytułu dochód. Samo korzystanie z mienia komunalnego – nawet nieodpłatnie – jest wystarczające, by mówić o naruszeniu zakazu ustawowego.
Wygaśnięcie mandatu to nie kwestia uznaniowa
W obu przypadkach mamy do czynienia – w naszej ocenie – z jednoznacznym złamaniem zakazów przewidzianych przez ustawę i potwierdzonych przez sądy administracyjne. Zgodnie z art. 383 § 1 pkt 5 Kodeksu wyborczego, mandat wygasa z mocy prawa, a rada gminy ma obowiązek stwierdzić ten fakt uchwałą. Odmowa lub opieszałość może skutkować interwencją wojewody i sprawą przed sądem administracyjnym.
To test na powagę instytucji
Wnioski złożone przez naszą redakcję nie mają charakteru personalnego. Nie oceniamy intencji, lecz działania. Dla dobra samorządu, jego transparentności i zaufania społecznego, takie sytuacje powinny być rozstrzygane zgodnie z literą prawa – nie politycznym interesem, koleżeńską solidarnością ani chęcią uniknięcia rozgłosu.
Jeśli radny wykorzystuje gminny majątek w działalności przynoszącej korzyści – bez względu na to, czy jest to działalność społeczna, artystyczna czy charytatywna – musi zrezygnować z mandatu lub zaprzestać tej działalności. Tak stanowi prawo. I tak właśnie powinna zadziałać Rada Miasta Ełku.
Pełne treści wniosków wraz z dokumentacją zostały złożone do Biura Rady Miasta Ełku 25 czerwca 2025 r.
Redakcja „Miasto-gazeta. pl” informuje, że to nie koniec. W najbliższych tygodniach planujemy złożyć kolejne wnioski – zarówno w sprawie innych radnych miejskich, jak i powiatowych – których działalność budzi poważne wątpliwości co do zgodności z przepisami ustawy o samorządzie gminnym i powiatowym.
